آمپرمتر

آمپرمتر دستگاهی جهت اندازه گیری مقدار جریان مؤثر در مدار است که به صورت سری با مصرف کننده قرار می گیرد. برای اندازه گیری جریانی که از بار عبور می کند، باید آمپرمتر را به صورت سری با مصرف کننده قرار داد. برای توسعۀ اندازه گیری در جریان های مستقیم و متناوب توان پایین از مقاومت های موازی (Rp) که به آن شنت آمپرمتر می گویند استفاده می شود.

در تابلوهای برق می توان برای اندازه گیری جریان هر مصرف کننده یک آمپرمتر و برای اندازه گیری جریان کل نیز یک آمپرمتر جداگانه در مدار قرار داد. در جریان سه فاز در صورت متعادل بودن بار، می توان توسط یک آمپرمتر جریان یک فاز را اندازه گیری، و برای دو فاز دیگر منظور کرد. اما چون معمولاً بر روی شینه های اصلی تابلو، بارهای متعادل قرار نمی گیرد لذا برای هر شین یک آمپرمتر و در مجموع از سه آمپرمتر استفاده می شود.

آمپرمترها در دو نوع AC و DC در بازار موجود است. در هنگام استفاده از آمپرمتر باید شدت جریان مدار بیش از جریان نامی یا جریان ماکزیمم آن نباشد. به عنوان مثال آمپرمتر صفر تا 10 آمپر تنها جریان های در این محدوده را اندازه گیری می کند.

در مواردی که به خاطر زیاد بودن جریان و یا غیرممکن بودن اتصال شین به آمپرمتر، استفاده از آمپرمتر به تنهایی مقدور نباشد از ترانسفورماتور (مبدل) جریان استفاده می کنیم. گاهی اوقات جریان مصرف کننده بیشتر از این مقدار بوده که در این صورت می توان از چند روش، رنج آمپرمتر را توسعه داد که متداول ترین آن، استفاده از ترانس جریان یا اصطلاحاً CT است. در CT، اولیه ترانس از یک هادی یا شین و ثانویه آن از یک سیم پیچ تشکیل شده است.

 توجه داشته باشید که در هنگام استفاده از ترانس جریان باید ضریب تبدیل در مقدار عددی خوانده شده از آمپرمتر لحاظ شود. لازم به ذکر است که در اکثر آمپرمترها ضریب CT برای دستگاه اندازه گیری تعریف شده است به طوری که عددی که آمپرمتر نشان می دهد در اصل مقدار واقعی جریان خواهد بود و دیگر نیازی به لحاظ کردن ضریب تبدیل نیست.

برای نصب در تابلوهای سه فاز آمپر پایین (کمتر از 100 آمپر) به شکل مستقیم (یکسره، بدون مبدل) و برای آمپراژهای بالا با استفاده از ترانسفورماتور جریان بسته می شوند. سیم پیچ اولیه ترانسفورماتور جریان فقط شین (شمش) حامل جریان است.

 آمپرمتر مطابق با شدت جریان عبوری از مدار با حدوداً 20 درصد اضافه جریان انتخاب می شود تا شدت جریان 60 آمپر در شبکۀ فشار ضعیف آمپرمتر مستقیماً در مسیر جریان مصرف قرار گرفته و جریان بیش از این مقدار از طریق CT سنجیده شده و به آمپرمتر داده می شود.

درجه بندی این نوع آمپرمترها باید براساس شدت جریان اولیه مدار انجام شود و نسبت تبدیل ترانسفورماتور جریان در مشخصات آمپرمتر درج شده باشد. دستگاه های اندازه گیری تابلویی معمولاً با کلاس دقت 1.5  ساخته می شوند.

وسایلی برای اندازه گیری جریان الکتریکی وجود دارد که از جهات مختلف، انواع گوناگونی دارد. برای سفارش یک آمپرمتر باید به نکات زیر توجه کرد:

– اندازه آمپرمتر (48*48 ، 72*72 ، 96*96، 144*144، 96*48)

– نحوۀ نصب (Flush mounted: مناسب برای نصب روی درب – Surface mounted: مناسب برای نصب روی سطح). اغلب در صنعت تابلوسازی از نوع Flush mounted استفاده می شود.

– کلاس دقت 0.5 ، 1 و یا 1.5 که هرچه این عدد کمتر باشد دقت وسیلۀ اندازه گیری بیش تر خواهد بود.

– نحوۀ مندرج کردن صفحه آمپرمتر: برای مشخص کردن این مشخصه باید دو مشخصۀ فرعی را متذکر شد.

1- نسبت تبدیل ترانس جریانی که آمپرمتر را تغذیه می کند.

2- حداکثر جریانی که ممکن است از آمپرمتر عبور کند بدون آن که ضربه ای ناگهانی به عقربه بخورد.

به این مشخصه در زبان انگلیسی Graduation گفته و عدد مشخص کننده این کمیت می تواند 1، 1.2 ، 2، 5 و یا 6 باشد. در مصارف موتوری به علت جریان راه اندازی که 5 الی 6 برابر جریان نامی است In Graduation=(5 or 6) مورد نیاز است، لذا در مصارف غیر موتوری این عدد می تواند 1.2 یا 2 باشد. حداکثر زاویه ای که عقربه طی می کند این عدد می تواند 90 درجه یا 180 درجه و یا 240 درجه باشد.

نکته:

برخی آمپرمترها می توانند به عقربه ای مجهز باشند که فقط می تواند از اعداد کم به سمت اعداد بزرگ تر حرکت کند. به عبارت دیگر پشت این عقربه خاص، فنری وجود ندارد که وقتی جریان کم می شود عقربه نیز به سمت اعداد کم تر برگردد. به این نوع از آمپرمترها که مجهز به عقربه ثانویه ای با این مشخصه است آمپرمتر مجهز به Max.Demand گفته می شود.